O Nicolas Andry, το Δέντρο, οι Ορθοπεδικοί και οι Ορθοπαιδικοί
Μια Ετυμολογική Διελκυστίνδα
Στην καρδιά της Ορθοπαιδικής, της ιατρικής ειδικότητας που φροντίζει το μυοσκελετικό μας σύστημα, κρύβεται μια ιστορία γεμάτη ιστορικές ρίζες και ένα συμβολικό δέντρο. Πρωταγωνιστής μας; Ο Nicolas Andry de Boisregard, ένας Γάλλος γιατρός που το 1741 έμελλε να χαρίσει στην ειδικότητα το όνομά της με το βιβλίο του "L'Orthopédie".
Σε αυτό το πρωτοποριακό έργο, ο Andry δεν περιέγραφε απλώς παθήσεις και θεραπείες. Δημιούργησε και έναν εικαστικό συμβολισμό που έμελλε να γίνει το διαχρονικό έμβλημα της Ορθοπαιδικής: ένα στραβό δενδρύλλιο που υποστηρίζεται από έναν πάσσαλο, αναπαριστώντας την προσπάθεια διόρθωσης των σκελετικών παραμορφώσεων στα παιδιά. Η λέξη "Orthopédie" προέρχεται από τις ελληνικές λέξεις "ορθός" (ίσιος) και "παιδεύω" (ανατρέφω, μορφώνω), υποδηλώνοντας αρχικά την τέχνη της διόρθωσης των σωματικών παραμορφώσεων στα παιδιά. Η Αμερικανική Ακαδημία Ορθοπαιδικών Χειρουργών (AAOS) μάλιστα χρησιμοποιεί την αρχαιοελληνική φράση "Ορθόν Παιδίον" στο έμβλημά της, τονίζοντας αυτή τη σύνδεση.
Στην ελληνική απόδοση του όρου, παρατηρείται μια διχογνωμία στην ορθογραφία: Ορθοπαιδικός ή Ορθοπεδικός. Η διαφορά έγκειται στην απόδοση του αρχαίου ελληνικού διφθόγγου "αι".
Η μορφή "Ορθοπαιδικός" διατηρεί τον αρχαίο δίφθογγο, επιδιώκοντας μια άμεση ετυμολογική σύνδεση με το "παιδεύω".
Η μορφή "Ορθοπεδικός" εμφανίστηκε πιθανώς λόγω της φωνητικής εξέλιξης της γλώσσας, όπου το "αι" συχνά προφέρεται ως "ε", ή λόγω μιας παρετυμολογικής σύνδεσης με το αρχαίο "πέδη" (δεσμά) ή το λατινικό "pes, pedis" (πόδι).
Διακεκριμένοι Έλληνες γλωσσολόγοι έχουν τοποθετηθεί σχετικά με αυτό το ζήτημα. Ο Καθηγητής Γεώργιος Μπαμπινιώτης τονίζει ότι η ετυμολογικά ορθή γραφή είναι "Ορθοπαιδικός", αναγνωρίζοντας ωστόσο την ύπαρξη και χρήση της μορφής με "-ε-" λόγω συνήθειας. Επιπλέον, ο Καθηγητής και Ακαδημαϊκός Παναγιώτης Συμεωνίδης υποστήριξε σθεναρά την ορθογραφία με "-αι-", αναφέροντας την ιστορική προέλευση του όρου και την πιθανή λανθασμένη μεταφορά του από το γαλλικό "orthopédie" στα ελληνικά με "-ε-".
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο επίσημος φορέας των Ορθοπαιδικών στην Ελλάδα, η Ελληνική Εταιρεία Χειρουργικής Ορθοπαιδικής και Τραυματολογίας (ΕΕΧΟΤ), έχει λάβει θέση και χρησιμοποιεί επισήμως την ορθογραφική μορφή "Ορθοπαιδικός", εναρμονιζόμενη με την αρχική ετυμολογία.
Είναι ενδιαφέρον να εξετάσουμε και την ιδέα του "αντιδανείου". Ο Nicolas Andry δανείστηκε τη λέξη "παιδίον" (με μακρό "αι") από την αρχαία ελληνική για να συνθέσει τον όρο "Orthopédie". Επειδή λοιπόν η λέξη δημιουργήθηκε με το μακρό "αι" στην αρχική της σύλληψη, η χρήση του "αι" στη νεοελληνική ("Ορθοπαιδικός") μπορεί να θεωρηθεί ένα είδος "αντιδανείου" - επαναδανειζόμαστε δηλαδή ένα στοιχείο που υπήρχε στην αρχική ελληνική λέξη μέσω της ξένης δημιουργίας του όρου.
Εν κατακλείδι, ο Nicolas Andry, με το έργο του και το συμβολικό δέντρο, έθεσε τα θεμέλια για μια σημαντική ιατρική ειδικότητα. Η συζήτηση γύρω από την ορθή ορθογραφία του ονόματός της στα ελληνικά αναδεικνύει την πλούσια ιστορία της λέξης και τις λεπτές αποχρώσεις της γλωσσικής εξέλιξης, με την επίσημη θέση της ΕΕΧΟΤ να κλίνει προς την ετυμολογικά ορθή μορφή "Ορθοπαιδικός".
